NFTs - Cuộc cách mạng nghệ thuật hay cơn sốt nhất thời?
Từ khóa: NFTs, phát triển bền vững, đổi mới nghệ thuật, ArtTech Fusion, ATF24.
Nằm trong khuôn khổ chuỗi hoạt động quốc tế ArtTech Fusion 2024 (ATF24) của Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH), phiên tham luận chính với chủ đề “NFTs – Artistic innovation or just a new hype” của Giáo sư Álvaro Barbosa và Giáo sư Daniel Farinha đã mang đến góc nhìn sâu sắc về NFTs – Công nghệ đang làm dậy sóng thế giới nghệ thuật. Liệu NFTs có phải là cuộc cách mạng sáng tạo, mở ra chân trời mới cho nghệ thuật, hay chỉ là cơn sốt nhất thời? Các Giáo sư đã mang đến góc nhìn nhìn toàn diện và sâu sắc về vấn đề này.
Bài tham luận mở màn chuỗi hoạt động quốc tế ATF24
Phiên tham luận chính với chủ đề “NFTs – ARTISTIC INNOVATION OR JUST A NEW HYPE” (NFTs – cuộc cách mạng nghệ thuật hay cơn sốt nhất thời?) đã mở màn chuỗi sự kiện quốc tế ATF24 của UEH. Phiên tham luận quy tụ sự tham gia đông đảo của các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp, nghệ sĩ, chính quyền, giảng viên và sinh viên trong nước và quốc tế.
Chuyên gia chia sẻ là GS. Alvaro Barbosa – Phó Hiệu trưởng Đại học Saint Joseph (Macau) và GS. Daniel Farinha – Giảng viên cao cấp từ Đại học Saint Joseph. GS. Alvaro Barbosa là chuyên gia trong lĩnh vực Nghệ thuật Truyền thông và Công nghệ. GS. Daniel Farinha là chuyên gia trong lĩnh vực Công nghệ Thông tin, với hơn 10 năm làm việc trong lĩnh vực quản trị hệ thống, marketing số, công nghệ sinh học, viễn thông và giáo dục.
GS. Alvaro Barbosa và GS. Daniel Farinha từ Đại học Saint Joseph (Macau) chia sẻ tại buổi tham luận
Tương lai của NFTs phụ thuộc vào sự đồng hành của các nghệ sĩ, chuyên gia công nghệ, nhà đầu tư, và cộng đồng trong việc xây dựng một hệ sinh thái lành mạnh, bền vững
Những năm gần đây, NFT (Non-fungible token – Tài sản số không thể thay thế) đã trở thành một hiện tượng gây chú ý lớn trong giới nghệ thuật. NFT là một loại tài sản số được xây dựng trên công nghệ blockchain, đại diện cho quyền sở hữu duy nhất đối với một vật phẩm kỹ thuật số. Không giống như tiền điện tử có thể thay thế cho nhau, mỗi NFT là độc nhất và không thể thay thế bằng một NFT khác. NFT có thể được sử dụng để đại diện cho nhiều loại tài sản khác nhau, từ tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số, nhạc, video, đến các vật phẩm ảo trong các trò chơi. NFT đã tạo nên một cuộc cách mạng trong ngành nghệ thuật, tạo nên một không gian tự do sáng tạo cho các nghệ sĩ. Bằng việc loại bỏ các rào cản truyền thống, công nghệ này cho phép những tài năng sáng tạo trực tiếp kết nối với khán giả, tự do thể hiện bản thân qua các tác phẩm của mình. Nhiều tác phẩm nghệ thuật số được bán với giá hàng triệu đô la dưới dạng NFT, khiến nhiều người đặt câu hỏi liệu NFT có thực sự là một bước đột phá cho nghệ thuật hay chỉ là một trào lưu nhất thời.
Giáo sư Alvaro Barbosa và Daniel Farinha đã phân tích sâu về NFT và chỉ ra rằng NFT mở ra cơ hội để các nghệ sĩ bán và sở hữu tác phẩm số một cách xác thực nhờ công nghệ blockchain. Điều này giúp giải quyết vấn đề quyền sở hữu và tính duy nhất của tác phẩm nghệ thuật trong thời đại sao chép kỹ thuật số. Theo Giáo sư Alvaro Barbosa, NFTs đang đưa thế giới nghệ thuật bước vào kỷ nguyên mới. Trước đây, tác phẩm nghệ thuật gắn liền với tính độc bản và xác thực. Ví dụ, một bức họa hay bức tượng chỉ tồn tại duy nhất một bản gốc. Tuy nhiên, kỷ nguyên số đã làm thay đổi điều này. Với NFTs, các nghệ sĩ có thể tạo ra nhiều phiên bản số của tác phẩm, nhưng mỗi bản vẫn mang tính duy nhất nhờ được ghi nhận trên blockchain. Điều này mở ra cánh cửa cho sự sáng tạo, lưu trữ và giao dịch nghệ thuật trong thời đại kỹ thuật số. Giáo sư đã đưa ra những quan điểm sâu sắc về vai trò then chốt của NFTs trong việc định hình tương lai của nghệ thuật số. Với tầm nhìn tiên phong, Giáo sư đã nhấn mạnh rằng sự ra đời của NFTs đánh dấu một bước ngoặt lịch sử, vạch ra chương mới trong lịch sử nghệ thuật nhân loại.
Trong quá khứ, sự hiện diện vật lý và tính duy nhất luôn là những yếu tố quyết định giá trị của một tác phẩm nghệ thuật. Tuy nhiên, với sự bùng nổ của công nghệ số, những giới hạn truyền thống này đã dần bị xóa nhòa. NFTs đã mở ra một không gian mới, nơi nghệ sĩ có thể sáng tạo và phân phối tác phẩm số mà vẫn đảm bảo tính xác thực và duy nhất. Mỗi tác phẩm NFT đều được xác minh và ghi lại một cách an toàn trên blockchain, tạo nên sự độc đáo không thể bị sao chép hay làm giả. Bước tiến này đã giải phóng tiềm năng sáng tạo của nghệ sĩ, cho phép họ thể hiện tài năng và tầm nhìn thông qua những phương tiện mới, vượt ra khỏi khuôn khổ truyền thống. Giáo sư Barbosa tin tưởng rằng, NFTs sẽ thúc đẩy sự đổi mới trong lĩnh vực nghệ thuật số, mở ra những cánh cửa chưa từng được khám phá trước đây.
GS. Alvaro Barbosa chia sẻ tại buổi tham luận
NFTs cũng đem lại sự tự do và tiềm năng sáng tạo to lớn cho các nghệ sĩ. Giáo sư Farinha đã chia sẻ những thử nghiệm của các nghệ sĩ với NFTs. Từ những tác phẩm nghệ thuật thị giác ấn tượng, sử dụng những hiệu ứng kỹ thuật số đầy ấn tượng, đến những tác phẩm nghệ thuật tạo sinh (generative art) được tạo ra bởi các thuật toán phức tạp, mỗi tác phẩm đều thể hiện tầm nhìn sáng tạo vượt ra ngoài giới hạn của nghệ thuật truyền thống. NFTs cho phép nghệ sĩ vượt qua giới hạn của các phương tiện truyền thống, khám phá những khả năng mới của nghệ thuật kỹ thuật số.
Một số loại hình tác phẩm nghệ thuật NFTs
Trong bài chia sẻ đầy truyền cảm hứng, Giáo sư Farinha đã trình bày những tư tưởng đột phá về sự phát triển mạnh mẽ của NFTs trong lĩnh vực nghệ thuật. Giáo sư đã miêu tả cách NFTs không chỉ mang lại một nền tảng mới để trao đổi và bảo tồn nghệ thuật, mà còn là một lực đẩy mạnh mẽ cho sự sáng tạo và đổi mới. Giáo sư đã đưa ra nhiều ví dụ về những tác phẩm NFT đầy táo bạo và đột phá, mà trước đây, nghệ sĩ khó có thể thực hiện với các phương tiện truyền thống.
Đặc biệt, Giáo sư Farinha đã nhấn mạnh đến tiềm năng to lớn của những tác phẩm tương tác kết hợp mã lập trình, nơi người xem có thể trực tiếp tương tác và ảnh hưởng đến tác phẩm nghệ thuật. Đây không chỉ là những tác phẩm đơn thuần, mà còn trở thành một trải nghiệm tương tác, mở ra những khả năng mới cho sự giao lưu giữa nghệ sĩ và công chúng. Với NFTs, ranh giới giữa nghệ sĩ và người xem dần được xóa nhòa, tạo nên một không gian sáng tạo mới, nơi nghệ thuật không còn bị giới hạn bởi các quy tắc hay phương tiện truyền thống. Sự sáng tạo được thúc đẩy bởi công nghệ, mở ra những cánh cửa chưa từng được khám phá trong lịch sử nghệ thuật nhân loại.
GS. Daniel Farinha chia sẻ tại buổi tham luận
Bên cạnh đó, NFTs còn định hình lại mô hình kinh doanh nghệ thuật. Trước đây, nghệ sĩ thường phụ thuộc vào các studio, nhà phân phối để tiếp cận thị trường. Giờ đây, với NFTs, nghệ sĩ có thể kết nối trực tiếp với người hâm mộ, bán tác phẩm thông qua các thị trường kỹ thuật số. Điều này giúp nghệ sĩ giành lại quyền kiểm soát tác phẩm và tiềm năng tăng thu nhập, thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn trong cộng đồng nghệ sĩ.
Tuy nhiên, sự bùng nổ của NFTs cũng đặt ra những quan ngại. Theo mô hình “Hype Cycle” của Gartner, câu hỏi cần thiết được đặt ra rằng NFTs có đang ở đỉnh cao của sự kỳ vọng và sắp bước vào giai đoạn hoài nghi.
Mô hình “Hype Cycle” của Gartner
Vấn đề bản quyền, sự lan truyền các bản sao trái phép, hay chất lượng nghệ thuật thực sự của NFTs cũng là điều đáng quan ngại. Hơn nữa, tác động môi trường của hoạt động đúc (mint) NFTs và giao dịch NFTs không thể bỏ qua. Chính vì vậy, các nền tảng như Hic Et Nunc và Teia đã nỗ lực xây dựng hệ sinh thái NFTs thân thiện hơn với môi trường bằng cách sử dụng các blockchain có mức tiêu thụ năng lượng thấp hơn như Tezos và Ethereum Layer 2. Điều này giúp giảm đáng kể lượng khí thải carbon liên quan đến quá trình đào và xác thực giao dịch NFT. Một khía cạnh quan trọng khác của NFTs chính là khả năng ghi lại quá trình tiến hóa của tác phẩm nghệ thuật tương tác trên mạng thông qua blockchain, tạo ra một lịch sử minh bạch và không thể thay đổi về nguồn gốc, quyền sở hữu và các chỉnh sửa của tác phẩm. Giáo sư Farinha giới thiệu về dự án nghiên cứu ARKIVO.ART giúp các tác phẩm NFT tương tác, nhằm bảo tồn chúng trước sự thay đổi của các API và công nghệ bằng cách tạo ra một môi trường ảo lưu trữ toàn bộ tác phẩm.
Dự án nghiên cứu ARKIVO.ART
NFTs đang mở ra một chương mới đầy hứa hẹn cho nghệ thuật. Với NFTs, chúng ta đang chứng kiến sự giao thoa của nghệ thuật, công nghệ, và kinh tế trong thời đại số. Dù còn nhiều thách thức phía trước, tiềm năng sáng tạo và đổi mới của NFTs là không thể phủ nhận. Tương lai của NFTs sẽ phụ thuộc vào sự đồng hành của các nghệ sĩ, công nghệ, nhà đầu tư, và cộng đồng trong việc xây dựng một hệ sinh thái lành mạnh, bền vững.
Lãnh đạo UEH và diễn giả chụp hình lưu niệm tại buổi tham luận
Có thể nói, NFTs không chỉ là một trào lưu công nghệ mới, mà còn là cuộc cách mạng tiềm năng cho thế giới nghệ thuật. Với sự đổi mới không ngừng và sự chung tay của cộng đồng, NFTs hứa hẹn sẽ mở ra một chương mới đầy sáng tạo cho nghệ thuật trong thời đại kỹ thuật số.
ATF24 – Nền tảng góp phần định hướng tương lai cho thế hệ trẻ sáng tạo hướng đến bền vững
Nằm trong xu thế phát triển của lĩnh vực ArtTech, chuỗi hoạt động quốc tế ArtTech Fusion (ATF) được tổ chức thường niên do ArtTech Hub (ATH), các đơn vị thuộc Trường Công nghệ và Thiết kế UEH (CTD), Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH) đăng cai và phối hợp cùng các đơn vị trong và ngoài nước với các chủ đề khác nhau qua từng năm.
Năm 2024 là lần thứ 3 chuỗi hoạt động quốc tế ArtTech Fusion được tổ chức với chủ đề “New ArtTech for Future Generations” nhằm khơi dậy, phát huy tư duy sáng tạo và hành động đổi mới của thế hệ tương lai, góp phần xây dựng một xã hội phát triển bền vững.
Xuyên suốt hành trình ATF24 trong 03 ngày (22-24/10/2024) là hơn 30 hoạt động học thuật, thực tiễn gồm 05 bài tham luận chính (Keynote Speeches), 10 phiên thảo luận đặc biệt (Special Sessions),05 phiên trình bày bài nghiên cứu song song (Parallel sessions), 05 Workshops, 01 ấn phẩm sách học thuật (Book Chapter), 09 triển lãm (Exhibitions), 01 chuyến kết nối di sản (Heritage Connection Trip), 01 buổi biểu diễn nghệ thuật (Tangible Performance).
Nhóm tác giả: ThS. Trần Lê Quỳnh Anh – Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh
Đây là bài viết nằm trong Chuỗi bài lan tỏa nghiên cứu và kiến thức ứng dụng từ UEH với thông điệp “Research Contribution For All – Nghiên Cứu Vì Cộng Đồng”, UEH trân trọng kính mời Quý độc giả cùng đón xem bản tin UEH Research Insights tiếp theo.
Tin, ảnh: Tác giả, Ban Truyền thông và Phát triển đối tác UEH
Giọng đọc: Thanh Kiều
